Paragraaf 4 Verdiepingsstof: geschiedenis van de seksualiteit, opdracht 21

Maak op een apart blaadje een samenvatting van de volgende tekst over de rol van seksualiteit bij de ‘oude Grieken'.

Seksualiteit bij de oude Grieken

De Griekse samenleving (800 voor Chr. tot 200 na Chr.) was een samenhangend geheel van kleine staatjes, statenbonden en gewestelijke federaties, met een zekere eenheid wat betreft cultuur. De oude Griekse cultuur wordt samen met de Romeinse cultuur wel gezien als de grondslag voor de huidige westerse cultuur.

De Griekse samenleving was een hiërarchische samen­leving. Een deel van de mensen was slaaf. De Grieken en ook later de Romeinen haalden de slaven vooral uit Klein-Azië. In de tweede en eerste eeuw voor Christus was de slavenhandel op haar hoogtepunt met het Griekse Delos als centrum. Daar werden op de markt elke dag duizenden slaven verhandeld.

Vrouwen en slaven hadden een ondergeschikte positie. De samenleving werd gedomineerd door mannen en daarbinnen was er dan ook nog een elite die het voor het zeggen had.

Om te zorgen dat er ook nageslacht zou zijn, was er het huwelijk. Seksualiteit had plaats binnen het huwelijk maar kwam ook veel voor buíten het huwelijk. Het was zelfs zo dat gehuwde mannen samenleefden met slavinnen en andere (niet-gehuwde) vrouwen.

In de manier waarop de seksualiteit vorm kreeg, stonden de mannelijke behoeften centraal. Er was sprake van een dubbele moraal: voor vrouwen was ‘vreemd gaan’ verboden, maar mannen werd het minder aangerekend. De vrouw had weinig rechten: de man kon zijn vrouw zonder meer wegsturen en het huwelijk beëindigden. In de Griekse oudheid werd de vrije wilsbeschikking van de vrouw niet erkend wat betreft seksualiteit en relaties. De vrouw werd op jonge leeftijd (tussen de twaalf en veertien jaar) uitgehuwelijkt.

Prostitutie werd in de Griekse oudheid als vanzelf­sprekend gezien: het kwam veel voor en het was moreel veel minder beladen dan nu.

Het waren vooral vreemdelingen en slaven die in de prostitutie zaten. Ook homoseksualiteit – seksuele relaties tussen mannen – kwam veelvuldig voor en was zeker geaccepteerd.

Een typisch seksueel fenomeen in de Griekse oudheid was de pederastie: de erotische relatie tussen een (oudere) man en een jongeman die ‘voor de poort van de volwassenheid staat’ (een adolescent). Er wordt verondersteld dat dit type relatie zijn oorsprong had in het soldatenleven. Pederastie werd vaak in samenhang gebracht met het idee dat een (oudere) man een jongeman vormt en begeleidt naar echte volwassenheid.